Vitamin B12 çatışmazlığı

      Bədəndə B12 vitamininin səviyyəsi çox aşağı olduqda ortaya çıxan vəziyyətə B12 çatışmazlığı deyilir. Bu vəziyyət geri dönməz nevroloji problemlərə səbəb ola bilər. İnsan orqanizmi dörd il ərzində kifayət qədər B12 vitamini saxlaya bilər və artıq, istənməyən hissəni sidiklə xaric edə bilər.            B12 vitamini təbii olaraq heyvan ətində olur və sağlam qidalanma ilə B12 çatışmazlığı simptomlarından asanlıqla qaçmaq mümkündür. Ancaq müxtəlif səbəblərdən ət istehlak etməyən insanlar əlavə B12 vitamin əlavələri qəbul edə bilərlər. Bu vitamin yalnız sənaye üsulu ilə bakterial fermentasiya sintezi ilə istehsal edilir. Vitamin B12, DNT sintezindəki rolu və bədəndəki yağ turşuları və amin turşularının istifadəsi sayəsində bədənin demək olar ki, hər hüceyrəsinin ehtiyac duyduğu suda həll olunan bir B vitamini növüdür. Sinir sisteminin sağlamlığı, beyin funksiyası və qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalı üçün vacibdir. Kobalamin B12 vitamininin başqa bir adıdır. Vitamin B12 ən böyük və struktur cəhətdən ən mürəkkəb vitamindir. Vitaminlər ümumiyyətlə bədən tərəfindən istehsal olunmayan və ya mənfi sağlamlıq nəticələrinin və ya xəstəliklərin qarşısını almaq üçün qeyri-kafi miqdarda istehsal edilə bilən zəruri qidalardır. B12 vitamini beyin və sinir sisteminin normal işləməsi üçün vacibdir. Qırmızı qan hüceyrələrinin meydana gəlməsində də əhəmiyyətli bir rol oynayır. DNT-nin yaradılmasına və təşkilinə kömək edir. Bədənin demək olar ki, hər hüceyrəsinin metabolizması yağ turşularının sintezində və enerji istehsalında rol oynayan B12 vitaminindən asılıdır. B12 vitamini insan orqanizminə yığılmış enerjini sərbəst buraxaraq fol turşusunu mənimsəməyə kömək edir.

      İnsan bədəni davamlı olaraq hər dəqiqədə milyonlarla qırmızı qan hüceyrəsi istehsal edir. Bu hüceyrələrin çoxalması üçün B12 vitamini lazımdır. B12 vitamininin səviyyəsi çox aşağıdırsa, qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalı azalır. Qırmızı qan hüceyrələrinin sayı azalırsa, qan azlığına səbəb olur. Tədqiqatlar nəticəsində 14 yaşdan yuxarı fərdlərin gündəlik B12 vitamini 2,4 mikroqram (mkq) istehlak etmələri tövsiyə olunur. Hamilə qadınlarda bu miqdar 2,6 mikroqram olduğu halda, ana südü ilə qidalandıran qadınlarda bu miqdar 2,8 mikroqrama qədər artır. Həddindən artıq vitamin B12 qəbulu zəhərli və zərərli keyfiyyətlər göstərmədi. Ancaq vitamin əlavələri qəbul etməyə başlamazdan əvvəl hər zaman bir həkimlə məsləhətləşmək lazımdır.

        Vitamin B12-ni bir çox qida mənbəyindən əldə edə bilərsiniz. B12 vitamini bir çox heyvan mənşəli ətli qidalarda olur. Bitkilərdə tapılmadığından, vegan pəhrizi olan insanlar pəhrizlərinə diqqət yetirməlidirlər. Heyvan qidası istehlak etməyən insanlar, B12 çatışmazlığından qaynaqlanan immunitet sisteminin zəifləməsi, unutqanlıq və anemiya kimi yaddaş problemləri yarana bilər.

      Ən çox Vitamin B12 olan qidalar; Ət, Süd, Yumurta, Pendir kimi heyvan qidalarıdır.

       B12 vitamini çatışmazlığı bədən tərəfindən kifayət qədər B12 vitamini qəbul edilmədikdə meydana gəlir. Xüsusilə sinir sisteminə və beyinə dönməz və potensial olaraq ciddi zərər verə bilər. Norma B12 vitamin səviyyəsindən bir qədər aşağı olsa belə, depressiya, yaddaş problemləri və yorğunluq kimi çatışmazlıq əlamətlərini üzə çıxara bilər. Lakin yalnız bu simptomlar B12 vitamini çatışmazlığı diaqnozunu qoyacaq qədər təyin edici deyil. B12 vitamini çatışmazlığının digər simptomları arasında iştahsızlıq, qəbizlik və kilo itkisi var. Çatışmazlıq əlamətləri kəskinləşdikdə, əllərdə və ayaqlarda uyuşma və ya qıcolma kimi nevroloji dəyişikliklər baş verə bilər.

     B12 vitamini çatışmazlığı olan körpələrdə üz titrəməsi, refleks problemi, qidalanma çətinliyi ola bilər. Çatışmazlıq müalicə olunmazsa, böyümə və inkişafdan qalma yaşana bilər. Vitamin B12 çatışmazlığı daimi sinir və beyin zədələnməsinə səbəb olur. Yetərincə B12 vitamini olmayan şəxslərdə psixoz, mani və demans kimi xəstəliklərin inkişaf riski daha yüksəkdir. Yetərli B12 vitamini çatışmazlığı anemiyaya da səbəb ola bilər. Anemiyanın ən çox görülən simptomları arasında yorğunluq, nəfəs darlığı və ürək ritminin pozulmasıdır. Anemiya xəstələrində dil və ya ağız ağrısı, gözlənilməz kilo itkisi, dəri solğun və ya saralmış, ishal, aybaşı problemləri və s. ola bilər.